Εκπαιδευτικές καλλιέργειες

«Φυτά, σπασίκλες, νερντς» και άλλα τέτοια. Τα «φυτά» αποτελούν βασικό στοιχείο της σχολικής και, ίσως, της φοιτητικής ζωής. Γενικά φαίνεται πως υπάρχουν τρεις κατηγορίες μαθητών: αυτοί που βρίζουν τα φυτά, αυτοί που αδιαφορούν για τα φυτά και αυτοί που είναι φυτά. Εμείς, φίλε, σ’ αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με την πρώτη και την τελευταία κατηγορία.

Ποιους αποκαλούμε, λοιπόν, φυτά; Τρέχα γύρευε. Ας πούμε ότι είναι οι μαθητές που διαβάζουν πολύ. Τώρα στον ορισμό αυτό υπάρχουν αποκλίσεις, ανάλογα με τον τρόπο σκέψης του καθενός. Ο μαθητής που είναι εντελώς αδιάφορος και δεν ανοίγει καν βιβλίο θεωρεί φυτό όποιον διαβάζει και δε ζει συνέχεια την ξέφρενη ζωή που ζει ο ίδιος. Η μεγάλη πλειονότητα, όμως, των μαθητών, πιστεύει πως το «φυτό» εκτός από το διάβασμα χαρακτηρίζεται και από άλλα στοιχεία που το διαφοροποιούν από τον «καλό μαθητή». Κάθεται συνεχώς μέσα στο σπίτι του, ασχολείται αποκλειστικά  με το διάβασμα και, φυσικά, έχει και την ανάλογη συμπεριφορά. Έχει ψηλά τη μύτη του, νομίζει πως τα ξέρει όλα και ως απουσιολόγος ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΓΛΥΨΕΙΣ ΤΑ ΠΟΔΙΑ ΤΟΥ (για να μην πω τίποτα άλλο) ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΑΡΕΙΣ ΑΠΟΥΣΙΑ. Αυτά, εν ολίγοις είναι τα χαρακτηριστικά του «φυτού», στα οποία θα μπορούσα κι εγώ να συμφωνήσω και με βάση αυτά να κολλήσω σε κάποιον τη ρετσινιά του σπασίκλα.

Αλλά δεν είναι πάντα έτσι. Γενικά στη σχολική ζωή υπάρχει ένα τεράστιο κόμπλεξ απέναντι στο μαθητή που διαβάζει. Δε χρειάζεται να είναι πλήρως «φυτό». Αρκεί να διαβάζει και να έχει καλές σχολικές επιδόσεις.  Και τότε δύο ηλίθιες κατηγορίες ανθρώπων, βγαλμένες από τα σπλάχνα της ελληνικής κοινωνίας , αισθάνονται έτοιμες να βρίσουν, να προσβάλουν και να βγάλουν το άχτι τους απέναντι σε οτιδήποτε ξεπερνά έστω και λίγο την ηλιθιότητά τους.

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν όσοι ποτέ δε διάβασαν ούτε το εξώφυλλο από ένα σχολικό βιβλίο και αισθάνονται περήφανοι γι’ αυτό. Κάποιο ισχυρίζονται πως αυτός ο τύπος μαθητή αισθάνεται ζήλια για τα «φυτά». Όμως η άποψη αυτή δεν πολύ-ισχύει. Γιατί η ζήλια αφορά σε κάτι που δεν έχεις και θες πολύ να αποκτήσεις. Ωστόσο, οι συγκεκριμένοι μαθητές δεν έχουν βέβαια γνώσεις, αλλά ούτε και ενδιαφέρονται να τις αποκτήσουν. Άρα δεν είναι η ζήλια που τους χαρακτηρίζει. Η μαλακία είναι. Ο συλλογισμός τους πάει ως εξής: ό,τι κάνουμε εμείς είναι το σωστό. Τα «φυτά» διαβάζουν. Εμείς δε διαβάζουμε. Άρα κάνουν λάθος και εμείς έχουμε κάθε δικαίωμα να τους βρίζουμε». Τρία πουλάκια…

Η δεύτερη κατηγορία μάλλον χρειάζεται λίγη πιο μεγάλη προσοχή. Γιατί είτε το πιστεύεις είτε όχι είναι πολύ πιο δηλητηριώδης και πολύ πιο απειλητική για τους καλούς μαθητές. Πρόκειται για μαθητές με στόχους που ποτέ δεν έδωσαν βάση στο σχολείο. Ποτέ δεν έδωσαν δεκάρα για τα άχρηστα μαθήματα, όπως τα θρησκευτικά, η πολιτική παιδεία και άλλα τέτοια. «Αυτά είναι μόνο για τα φυτά», λένε. Αντίθετα εστίαζαν μονάχα σε συγκεκριμένα μαθήματα, αυτά που κατά τη γνώμη τους είναι «χρήσιμα». Δεν είχαν καμία σχέση με σημαίες, παρελάσεις. «Αυτά είναι μόνο για τα φυτά», ξαναέλεγαν. Εφόσον, λοιπόν, τα «φυτά» ασχολούνται με τέτοιου είδους άχρηστα πράγματα, τότε αξίζουν την υποτίμηση, τη βρισιά, το κορόιδεμα.

Με τους μαθητές, όμως, αυτούς καμιά φορά συμβαίνει το εξής περίεργο: συχνά καταφέρνουν να γράψουν καλά στις πανελλαδικές εξετάσεις, καθώς έχουν ανακαλύψει το δικό τους success story. Σε όλα τα σχολικά τους χρόνια διαβάζουν μόνο αυτά που τους ενδιαφέρουν, ενώ τις τελευταίες δύο χρονιές «φουλάρουν» και εν τέλει επιτυγχάνουν στις τελικές εξετάσεις. Μάλιστα…

Κατ’ αρχάς, για να μην παρεξηγηθώ, θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι. Αυτό είναι ένα σπουδαίο επίτευγμα, το οποίο αξίζει πολλά μπράβο και συγχαρητήρια. Σε καμία περίπτωση δεν κατακρίνω τα άτομα που σκέφτονται και δρουν με αυτόν τον τρόπο. Αυτό, όμως, που μου σπάει τα νεύρα είναι άλλο. Ότι ο ηλίθιος φίλος μας, αφού γράψει καλά, ξεσπά εναντίον των θανάσιμων εχθρών του στα σχολικά του χρόνια: των φυτών. Αρχίζει, δηλαδή, να μας καυχιέται πως δεν άνοιγε βιβλίο όλα τα χρόνια και τα κατάφερε, ΕΝΩ Ο ΜΑΛΑΚΑΣ, Ο ΣΠΑΣΙΚΛΑΣ, ΠΟΥ ΕΒΓΑΛΕ ΤΟΝ ΚΩΛΟ ΤΟΥ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΔΕΝ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΕ.

Και φυσικά, μακάρι αυτή η νοοτροπία να ήταν μόνο δική του. Αλλά δεν είναι. Υπάρχει μια ακόμη πιο ηλίθια λαϊκή μάζα που τον παίρνει ως πρότυπο και αρχίζει και λέει: «Δίκιο έχει. Έτσι πρέπει. Χωρίς πολύ πολύ διάβασμα. Μόνο τα απαραίτητα και αυτά πολλά είναι».

Ακούστε παιδιά. Θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω κάτι όσο πιο απλά μπορώ. Η επιτυχία στις πανελλήνιες σημαίνει πολλά και συνάμα δε σημαίνει τίποτα. Πού ξέρω γω πως ο φίλος μας που τώρα καυχιέται δεν έγραψε το βαθμό που έγραψε από τύχη; Πού ξέρω γω πως δεν κατάφερε να αντιγράψει; Πού ξέρω γω επίσης πως το «φυτό» εκείνη τη μέρα δεν πήγε να γράψει με πονόκοιλο, ζαλάδες και σαράντα πυρετό; Υπάρχει απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα; Προφανώς και όχι. Δεν έχει λοιπόν κανείς και επ’ ουδενί να λέει αυτές τις πίπες μόνο και μόνο για να κάνει εντύπωση.

Θέλω, ωστόσο, να μπω στη διαδικασία να εξηγήσω λίγο ακόμη γιατί είναι τόσο καταστροφική αυτή η στάση και γιατί φαίνεται πως αντικατοπτρίζει αυτό που αποκαλούμε «Ελλάδα». Ποιος επαινείται, λοιπόν, στο σχολείο; Ο ασυνεπής, αυτός που δεν τηρούσε τις σχολικές του υποχρεώσεις και τις υποτιμούσε. Ποιος, όμως, είναι το κλωτσοσκούφι του ελληνικού σχολείου; Φυσικά, ο καλός μαθητής, το «φυτό», ο «σπασίκλας». Σε μια δημόσια υπηρεσία, άραγε, τι γίνεται; Ποιος χαίρει εκτίμησης; Ο ενσυνείδητος υπάλληλος ή αυτός που προσπαθεί μια από δω μια από κει να τεμπελιάσει και να καυχηθεί μετά πόσο κάθεται; Αφήνω σε σένα, φίλε μου, την απάντηση.

Θέλω, για λίγες γραμμές, πριν κλείσω να μιλήσω στο φίλο μου, το «φυτό». Φίλε, μην ακούς κανέναν. Κάνε συνειδητά το καθήκον σου. Μη σε παίρνει από κάτω. Αλλά πρόσεχε να μη γίνεις στο τέλος πραγματικά σπασίκλας. Να μην είσαι υπερόπτης. Μην υποτιμήσεις ποτέ τους άλλους. Όλοι κάνουν την προσπάθειά τους. Εσύ συνέχισε με το κεφάλι κάτω και με δουλειά. Άσε τα επιτεύγματά σου να μιλούν για σένα.

Υ.Γ. Ευχαριστώ πάρα πολύ τη φίλη μου Εύα Τσομπάνη που έκανε την επιλογή και την επεξεργασία των εικόνων!